Evrime İslami Görüşler (Wikipedia) - Onur Kenan Aydoğdu

Çeviri: Onur Kenan Aydoğdu

Hacettepe Üniversitesi, Fen Fakültesi, Biyoloji Bölümü, Ankara - Türkiye

Hacettepe University, Faculty of Science, Department of Biology, Ankara - Turkey 

Anadolu Üniversitesi, Açıköğretim Fakültesi, Felsefe Bölümü, Ankara – Türkiye

Anadolu University, Open Education Faculty, Department of Philosophy, Ankara – Turkey

    Evrim hakkındaki İslami görüşler, teistik evrimden Eski Dünya yaratılışçılığına kadar çok çeşitlidir.[1] Dünyadaki bazı Müslümanlar, "insanların ve diğer canlıların zaman içinde evrimleştiğine"[2][3] inanırken, bazıları ise "her zaman mevcut biçimde var olduklarına"[4] inanmaktadır. Müslüman düşünürler evrim teorisinin unsurlarını öne sürmüş ve kabul etmiş, bazıları da bu süreçte Allah'ın üstünlüğü inancını benimsemiştir. Bazı bilim adamları, modern bilim tarafından anlaşıldığı şekliyle hem yaratılış hem de evrim anlatılarının modern Müslümanlar tarafından vahiy ve empirik olmak üzere iki farklı hakikate hitap ettiğine inanılabileceğini öne sürdüler.[5] Diğerleri, inanç ve bilimin bütünleşebileceğini ve birbirini tamamlayabileceğini savunuyor.[6]

İlahiyat

İncil'den farklı olarak, Kuran'daki yaratılış hikayesi tek bir bölümde anlatılmaz, kitabın her yerindeki ayetlerden bir araya getirilebilir.[7]

Evrenin Yaratılışı

Kuran-ı Kerim, Enbiyâ Sûresi'nde, ayrılmadan önce "gök ve yer tek bir vücuttu" der.[8]

İnkâr edenler, göklerle yer bitişikken, bizim onları ayırdığımızı ve diri olan her şeyi sudan meydana getirdiğimizi görmediler mi? Hâlâ inanmayacaklar mı?

— Kuran 21:30[9]

  Daha sonra alt göklerden birinin (Dünyayı ve atmosferini çevreleyen evrenimiz) yıldızlarla [10] ve gök cisimlerinin yörüngeleriyle [11] süslendiği söylenir. Tanrı daha sonra yeryüzünün manzarasını yarattı, ardından  yeryüzüyle üzerindeki gökyüzünü/atmosferi  (başlangıçta gaz yığını olan)[12] birleştirdi ve onu bir gölgelik gibi Dünya'nın etrafına gerdi. Tanımlanan zaman periyodu, tüm bu yaratılış için 6 gün/dönemdir,[13] çoğu Müslüman, bu 6 günün güneş günleri değil, evrenin başlangıcından başlayan farklı bir göreli zaman olduğu görüşündedir. Pek çok Müslüman, Kuran'ın dünyanın yaratılışıyla ilgili hikayesini bilim bağlamında yorumluyor ve evrenin genişlemesine ilişkin bilimsel teorinin Zâriyât Suresi'nde açıklandığına inanıyor:[14][15][16] 

Evreni kudretle inşa ettik ve onu genişletiyoruz.

— Kuran 51:47[17]

Bir Kuran ayetinde "Rabbinin katında bir gün, senin hesabından bin yıl gibidir" buyurulur:

...Rabbinin katında bir gün, senin saydığın bin yıl gibidir.

— Kuran 22:47[18]

Yevm kelimesi Kuran'da uzun bir zaman dilimi, bir devir veya bir devir olarak anlaşılır. Bu nedenle Müslümanlar, "altı günlük" bir yaratılış tanımını altı ayrı dönem veya eon olarak yorumlarlar. Bu dönemlerin uzunluğu kesin olarak tanımlanmamıştır ve her dönemde meydana gelen spesifik gelişmeler de değildir.[19]

Fatımi Müslüman düşünür el-Mu'ayyad fi'd-Din al-Shirazi, dünyanın 24 saatlik, 1000 veya 50.000 yıllık 6 güneş gününde yaratılması fikrini azarlar. Zaman henüz yaratılmamışken yaratılışın zaman birimleriyle nasıl ölçülebileceğini ve zamanın kendisi kendi yaratımının bir parçası olduğu için sonsuz güçlü bir Yaratıcının zamanın kısıtlamalarıyla nasıl sınırlandırılabileceğini sorguluyor.

"İstirahat günü" kavramı Kuran'da geçmez ve aslında Allah'ın yarattıktan sonra yorgunluktan dinlenmeye ihtiyacı olduğu kavramı açıkça reddedilir "Andolsun biz gökleri, yeri ve ikisi arasındakileri altı günde yarattık. ve bize hiçbir yorgunluk dokunmadı" bir ayette:[20][21][22]

Biz gökleri, yeri ve ikisi arasındakileri altı evrede yarattık ve bize bir yorgunluk dokunmadı.

— Kuran 50:38[23]

Hayatın Yaratılması

Kuran'da insanın yaratılışı tartışılırken hayatın ortaya çıkışından en çok bahsedilmiştir. Kuran'a göre hayatın kökeni tek bir varlıktan gelir (Q6:98)[24] birçokları onu LUCA olarak kabul eder. Ve yaşam süreci organik toprağın özünden başladı (Q23:12, 15:26 & 37:11).[25][26][27] Kuran'da insan dışı canlıların yaratılışına dair tek açık referans, Allah'ın "Biz her canlıyı sudan yarattık" diye bildirdiği Enbiyâ Suresi'nde (21:30) yer alır. Bu bataklık ve kaplıca benzeri koşullar, RNA ve Primordial çorba için ortamla mükemmel uyum sağlar. Muhammed Esed'e göre, "sadece su, hayatın ortaya çıkması ve gelişmesi için gerekli olan özel özelliklere sahiptir."[28]

İslam dünyasındaki Darwin öncesi dönem biyologlarının, başta ünlü Al-Jahiz ve Allama Rumi gibi Biyologlar olmak üzere, evrime (adaptasyonlar ve doğal seleksiyon) bir miktar bakış açısına sahip olduklarına inanılmaktadır. Sünni ilahiyatçı Said Nursî, Dünya'da insandan önce akıllı türlerin yaşadığını belirtti. Cinlerin daha önce burada yaşadıklarını, ancak ateşle neredeyse yok olacaklarını düşündü.[29] Birkaç Kuran yorumcusu, bu iddialarını destekleyecek Kuran'dan herhangi bir rivayet sağlayamadıkları halde, Hinn gibi diğer canlıların cinlerden önce de yeryüzünde yaşadıklarına inanmışlardır.[30]

İnsanlığın Yaratılması

İlk varlıklar, Âdem ve karısı (İslam geleneğinde Havva: Havva'nın Arapçası olarak adlandırılır), Kuran'da ilk erkek ve kadın olarak görünür. Kuran, onların sıvıdan ve değiştirilmiş çamur özünden yaratıldıklarını belirtir (25:54 & 15:28).[31][32] Bu karışımın gelişmesi için zaman verildiği[33] ve ruhların bedenlerine üflenmesiyle (Kr.15:29)[34] ardından Âdem'e topluca secde edilmesi ve İblis gibi önde gelen cinlerin hadım edilmesiyle hayata geçirildiği söylenmektedir. Bazı İslam alimleri, Kuran'ın bazı ayetlerin birden çok anlamı olduğu fikrini desteklediğinden, ayetlerin mecazi olarak birden fazla yorumu olabileceğini öne sürmüşlerdir.[35] 

O sana bu kitabı indirdi ki, bu kitabın özünü teşkil eden açık ayetler ve çok mânâlı veya mecazî ayetler vardır. Kalbinde şüpheler bulunanlar, çok mânâlı âyetlerin peşine düşerler, karışıklık yaratmak, bir mânâ çıkarmak için...

— Kuran 3:7[36]

Yasir Qadhi de dahil olmak üzere İslam alimlerinin çoğu, Adem ve Havva'nın doğal olarak Tanrı'nın bir mucizesiyle yaratıldığına inanırlar.[37] Caner Taslaman,[38][39] Mohamed Ghlian,[40] Yaşar Nuri Öztürk,[41] Adnan İbrahim,[42] Ghulam Ahmed Pervez,[43] Edip Yüksel,[44][45][46] ve diğer modern ve klasik İslam alimleri[47] bunun yerine zaman zaman ikilinin ortak bir atadan doğal olarak evrimleştiğini tartışmışlardır. Bazı bilim adamları evrime inandıklarını belirttiler, ancak aynı zamanda Adem ve Havva'nın evrimsel bir süreç olmadan yaratılan iki istisna olduğunu da savundular.

Modern zamanlarda, insanların evrimleştiği fikrine artan bir destek olmuştur. Birçok Müslüman, bu fikre olan inancını Kuran'da şöyle yazan bir bölüme dayandırır:

Ve senin Rabbin zengindir, rahmet sahibidir. Dilerse hepinizi ortadan kaldırır ve sizi başka bir kavmin zürriyetinden kurduğu gibi arkanızdan dilediğini getirirdi.

— Kuran 6:133[48]

Evrimci bilim adamları bunun insanların evrimleştiği proto-insan atalarına atıfta bulunabileceğini iddia ederken,[42] yaratılışçı alimler, "öncüller"in daha önce yaşamış olan medeniyetlere atıfta bulunduğunu ve bu nedenle aksini söyleyenlerin "kafir, müşrik ve münafık" olduğunu iddia ederler.[49]

Tarih

Kitab al-Hayawan'da ('Hayvanlar Kitabı'), 9. yüzyıl bilgini el-Jahiẓ, hayvan embriyolojisi, adaptasyon ve hayvan psikolojisi gibi doğal seçilimin çeşitli yönlerine atıfta bulunur. El-Jahiẓ'in yaptığı dikkate değer bir gözlem, daha güçlü farelerin kaynaklar için küçük kuşlardan daha iyi rekabet edebildikleridir; bu, günümüzün "varolma mücadelesi" teorisine bir göndermedir.[50]

10. yüzyılda Basra, Encyclopedia of the Brethren of Purity, onaylanmış en eski evrimsel çerçeveyi tanıttı.[51] Ansiklopedi, maddenin yaratılışından başlayarak zinciri yaratma mekanizması olarak ilerleten nedensel bir ilişki önererek Platoncu ve Aristotelesçi büyük varlık zinciri kavramını genişletti ve enerji ile yatırımı, böylece mineraller ve "mineral yaşam" haline gelen su buharını oluşturur. Mercan, dal benzeri yapısıyla, daha düşük bitkilere yol açan en yüksek mineral ömrüydü. Hurma, daha düşük hayvanlara yol açan en yüksek bitki olarak kabul edildi ve sonra maymunlar aracılığıyla barbar adam geldi, ardından azizler ve peygamberler de dahil olmak üzere üstün insan geldi. Bundan sonra zincir, daha az nedensel netlik kullanarak geleneksel biçimde devam eder, melekler insanın üzerindedir ve meleklerin üstünde hem yaratıcı hem de doruk olarak Tanrı olur. Muhammed Hamidullah, eserde bulunan bu kavramı şöyle özetlemektedir: "Her şey O'ndan başlar ve her şey O'na döner."

11. yüzyılda, bilgin Sami S. Hawi, İranlı bilgin İbn Miskeveyh'in Fawz al-aṣghar'ında insanın evrimi hakkında yazdığını iddia eder.[52]

14. yüzyılın etkili tarihçisi İbn Haldun, Mukaddime veya Prolegomena'yı ("Giriş") "kademeli yaratma süreci" olarak adlandırdığı şey üzerine yazdı. Dünyanın "mineraller" gibi abiyotik bileşenlerle başladığını belirtti. Yavaş yavaş "otlar ve çekirdeksiz bitkiler" gibi bitkilerin ilkel evreleri gelişti ve sonunda "avuç içi ve asmalar" gelişti. Haldun, bitki gelişiminin sonraki aşamalarını hayvan gelişiminin ilk aşamalarına bağlar. Son olarak, insanoğlunun daha büyük düşünce yeteneklerine "maymunların dünyasından erişildiğini" iddia eder.[53]

Charles Darwin'in çağdaşı ve bilim adamı John William Draper, Din ve Bilim Arasındaki Çatışmanın Tarihi adlı 1874 tarihli kitabında, Katolik Kilisesi'ni, "insanın alt formlardan evrimleşmesine veya uzun bir zaman diliminde şimdiki durumuna kademeli olarak gelişmesine" ilişkin Muhammedi teoriyi onaylamadığı için eleştirdi.[54]

19. yüzyılda İslami diriliş alimi Cemaleddin Afgani, hayatın başarılı olmak için diğer canlılarla rekabet edeceği konusunda Darwin'le hemfikirdi. Ayrıca doğanınkine benzer fikirler alanında rekabet olduğuna inanıyordu. Ancak, yaşamın Tanrı tarafından yaratıldığına açıkça inanıyordu;[55] Darwin, yaşamın kökenini tartışmamış, sadece "Muhtemelen bu dünyada yaşamış tüm organik canlılar, yaşamın ilk kez solunduğu ilkel bir formdan türemiştir" diyerek söze girmemiştir.[56]

El-Afgani'nin çağdaşı, Osmanlı-Lübnanlı Sünni alim Hüseyin el-Cisr, evrim ile İslami metinler arasında bir çelişki olmadığını ilan etti. "Her biri Allah'ın lütfuyla var olan tüm türlerin birden mi yoksa kademeli olarak mı yaratıldığına dair Kur'an'da hiçbir delil yoktur" diyerek Enbiyâ Sûresi'nde bahsi geçen yaratılış hikayesine atıfta bulunmuştur. [57][58][59][60]

Türkiye'de önemli bilim adamları, Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk on yıllarında evrim teorisini İslam kutsal kitaplarına yerleştirmeye çalıştılar; teoriye yaklaşımları, zamanlarının bilimsel teorileri karşısında İslam inancını savunmuştur.[61] Öte yandan Suudi Arabistan hükümeti, İslam'ın Selefi-Vahhabi yorumuna uygun olarak 1970'lerde evrimin inkarını finanse etmeye ve desteklemeye başladı.[62] Bu duruş, evrimin öğretildiği ve tanıtıldığı Türkiye[63] Pakistan,[64] Lübnan[65] ve İran[62] gibi ana Müslüman ülkelerin hükümetlerinden ve akademisyenlerinden eleştiriler aldı.

Çağdaş Gelişmeler

Britanya İslam Cemiyeti'nden Khalid Anees, 2004'te İslam ve evrim arasındaki ilişkiyi tartıştı:[66] 

   İslam'ın ayrıca, evrenin kökenine ilişkin ana akım bilimsel analizin Kuran tarafından desteklendiğini savunan kendi Evrimsel yaratılışçılık/Teistik evrimcilik okulu vardır. Birçok Müslüman, özellikle Sünni ve Şii Müslümanlar ve İslam içindeki Liberal hareketler arasında evrimsel yaratılışçılığa inanır. İslam alimleri arasında 18. yüzyılda Erzurum'da, sonra Osmanlı İmparatorluğu'nda şimdi Türkiye Cumhuriyeti'nde yaşayan Erzurumlu İbrahim Hakkı, 'bitkilerle hayvanlar arasında sünger, hayvanlarla insanlar arasında maymun vardır' sözüyle ünlüdür.[67 ]

Çağdaş İslam alimleri Ghulam Ahmed Pervez,[43] Edip Yüksel,[45][46] ve T.O. Shanavas, İslami Evrim Teorisi: Darwin ve Türlerin Kökeni arasındaki Kayıp Halka[68] adlı kitabında, bilimsel evrim teorisi ile Kuran'ın evrendeki yaşamın ortaya çıkışına ilişkin sayısız referansı arasında bir çelişki olmadığını söylemektedir.

Müslüman alimler Young Earth yaratılışçılığını reddederken[69] ve Yaratılış Kitabı'ndaki yaratılış hikayesinin bozulduğunu iddia ederken,[70] bazı Müslüman ülkelerde Hıristiyan yaratılışçıların karakteristiği olan temaları teşvik eden bir hareket ortaya çıkmaya başladı. Bu duruş, Kuran ve İncil'in uyumsuz olduğu iddiaları nedeniyle eleştiri aldı.[71][72][73] Harun Yahya mahlasıyla da tanınan Adnan Oktar[74], evrim teorisine karşı Müslüman bir savunucudur. Birçok Müslüman bilim adamı tarafından bir şarlatan olarak kabul edilir ve Ocak 2013'te İslam ve evrim konulu bir konferansta onun temsilcisi, konferans sırasında ve sonrasında alay konusu olmuştur.[5][75] Yahya'nın bilgilerinin çoğu Yaratılış Araştırmaları Enstitüsü'nden ve Amerika Birleşik Devletleri'ndeki Akıllı Tasarım hareketinden alınmıştır.[76] Oktar, fikirlerini tanıtmak için büyük ölçüde interneti kullanıyor.[77] BAV'si (Bilim Araştırma Vakfı/ Bilim Araştırma Vakfı), önde gelen Amerikalı yaratılışçılarla konferanslar düzenlemektedir.

Guardian gazetesine göre, bazı İngiliz Müslüman öğrenciler kampüste Darwin'in evrim teorisini savunan broşürler dağıttı.[71] Ocak 2004'te Birleşik Krallık'ta düzenlenen Yaratılışçılık: Okullarda Bilim ve İnanç başlıklı bir konferansta, "İngiltere İslam Cemiyeti'nden Dr. Khalid Anees, 'Müslümanlar dünyayı hem Kuran'la hem de elle tutulur ve görünen şeylerle yorumlarlar. Kuran'da bildirilenler ile doğal seçilim ve en uygun olanın hayatta kalması arasında bir çelişki yoktur' dedi. "[66] Müslüman dünyasında Kuran ve bilim hakkındaki yorumlarıyla ünlü Maurice Bucaille, hayvan evrimini erken hominid türlerine kadar kabul ederek ve ardından modern insanlara yol açan ayrı bir hominid evrimi öne sürerek evrimi Kuran ile uzlaştırmaya çalıştı. Ancak bu fikirler, biyologların kabul ettiği evrim teorisinden farklıdır.[76]

Çağdaş İslam alimi Yasir Qadhi, insanların evrimleştiği fikrinin Kuran'a aykırı olduğuna inanıyor, ancak Tanrı'nın insan evrimi görünümünü vermek için insanlığı mükemmel bir şekilde evrimsel bir modele yerleştirmiş olabileceğini söylüyor.[75] Modern bilim adamı Usaama al-Azami daha sonra, modern bilim tarafından anlaşıldığı şekliyle yaratılış ve evrimin kutsal metinlerdeki anlatılarının, modern Müslümanlar tarafından vahyedilen ve ampirik olan iki farklı gerçeğe hitap ettiğine inanılabileceğini savundu.[5] Son dönem Osmanlı aydını İsmail Fennî, Darwinizm'i şahsen reddederken, yanlış teorilerin bile bilimin gelişmesine katkıda bulunduğundan, Darwinizm'in okullarda öğretilmesi gerektiğinde ısrar etti. Darwinizm'in doğruluğunun eninde sonunda kanıtlanması durumunda Kuran'ın yorumlarının düzeltilmesi gerekebileceğini savundu.[78] Ancak bazı bilim adamları evrimin Kuran'ın harfi harfine okunmasıyla bile uyumlu olduğunu iddia etmektedirler.[79] Diğer bir bilgin olan Muneer Al-Ali, varlığın karmaşıklığını ve gizemlerini açıklamada inanç ve bilimin bütünleşebileceğini ve birbirini tamamlayabileceğini savunuyor.[6]

Yaqeen İslam Araştırmaları Enstitüsü tarafından 2016 yılında yayınlanan bir araştırma makalesinde, bilim adamları arasında evrim teorisine nasıl cevap verileceği konusunda bir fikir birliği olmadığı ve bilim adamlarının cevap vermeye bile yeterli olup olmadıklarının net olmadığı yazıyordu.[80 ]

Müslüman Toplum

2008 raporuna göre, evrimsel biyoloji çoğu Müslüman ülkenin lise müfredatına dahil edildi. Pakistan, İran, Türkiye, Endonezya ve Mısır da dahil olmak üzere 14 Müslüman ülkenin bilim vakfı, yakın zamanda Interacademy Paneli (IAP, küresel bir bilim akademileri ağı) tarafından insanın evrimi de dahil olmak üzere evrimin öğretilmesini destekleyen bir bildiriye imza attı. [76] 

McGill araştırmacıları ve uluslararası işbirlikçileri tarafından 2009 yılında yürütülen bir anket, Endonezyalı lise öğrencilerinin %85'inin ve Pakistanlı lise öğrencilerinin %86'sının şu ifadeye katıldığını ortaya koydu: "Milyonlarca fosil, hayatın milyarlarca yıldır var olduğunu ve zamanla değiştiğini göstermektedir."[1]

2013 Pew araştırmasına göre, bu sayılar yavaş ama istikrarlı bir şekilde artıyor gibi görünüyor. Örneğin, Kazakistan'da (%79) ve Lübnan'da (%78) insanların büyük bir çoğunluğu insanın evrimini kabul ederken, Afganistan'da (%26) ve Irak'ta (%27) görece az sayıda insan evrimi kabul ediyor ve diğer İslam ülkelerinin çoğu bu ikisinin arasında bir yerde bulunuyor. .[4]

2014'te Irak İslam Devleti ve Levant, Irak'ın Musul kentini ele geçirdiğinde, grup oradaki okullar için evrim öğretiminin yasaklanmasını da içeren yeni bir kurallar dizisi yayınladı.[81]

Ürdün'de evrim dersi veren bir üniversite profesörü olan Rana Dajani, hemen hemen tüm öğrencilerinin dersin başında evrim fikrine düşman olduğunu, ancak dersin sonunda çoğunluğun evrim fikrini kabul ettiğini (insanlara gelince hariç) yazmıştır.[82]

2017'de Türkiye, öğretim evrimini üniversite düzeyinden önce sona erdirme planlarını açıkladı ve eğitim Alpaslan Durmuş, bunun çok karmaşık ve genç beyinler tarafından anlaşılamayacak "tartışmalı" bir konu olduğunu iddia etti.[83]

Bölgesel ve Ulusal Görüşler 

Doğal seçilim de dahil olmak üzere evrimsel kavramlar birçok Müslüman ülkede müfredatlarda sunulmaktadır. Bununla birlikte, insan evriminin açık bir tartışması genellikle eksiktir, ör. Mısır, Malezya, Suriye, Türkiye ve Pakistan'da. Ancak Pakistan dışında, dini referanslar evrimsel bilim müfredatında yaygın değildir.[84]

Hindistan: Ahmediye evrim görüşleri

Müslüman Ahmediye Cemaati'nin evrim görüşü, ilahi bir şekilde tasarlanmış olsa da, evrensel kabuldür. Hareket aktif olarak tanrının yönlendirdiği "evrimi" teşvik ediyor. Hareket, birkaç on yıl boyunca, evrimin arkasındaki bilimsel kavramları desteklemek için çeşitli yayınlar yayınladı.[85]

Endonezya

Endonezya'da, biyoloji öğretmenleri ve biyoloji eğitimi profesörleri arasında bile yaratılışçılık yaygındır.[86]

Evrim Öğretimi

Rana Dajani'ye göre, bilgiyi sürdürmek için yeni düşünce yollarını benimsemek İslam'ın temel bir ilkesidir.[87] Dajani, Kuran'ın yorumlanmasının akıcı ve insan alıştırmasının devam eden bir süreci olduğunu söylüyor, eğer bilimsel bilgi arayışları sırasında ortaya çıkarsa, çelişkileri netleştirmek için her zaman yeniden ziyaret edilebilir.[87] Dajani'ye göre modernleşme ve küreselleşme ile etkileşim, Müslüman toplumlara evrim teorisinin reddi gibi bilime karşı bazı sorunlu düşmanca tutumlar getirdi. Dajani, Müslümanlar arasındaki evrime karşı olumsuz tutumların, Darwin'i Batı sömürgeciliği, materyalizmi ve ırkçılığı ile ilişkilendirerek yirminci yüzyıldan sonra geldiğini, ancak aslında Müslüman bilim adamları tarafından dokuzuncu yüzyıldan 1880'lere kadar ilkel evrim teorileri önerildiğini söylüyor.[87] Dajani, bazı Müslüman öğrencilerin evrim teorisini kabul etmenin Tanrı'nın varlığını inkar etmek anlamına geldiğini düşünürken, bunun Tanrı'nın inisiyasyonundan sonra böyle olması gerekmediğini, evrenin bilim ve mantık ilkelerine göre gelişebileceğini söylüyor.[87] Dajani, genellikle bitkilerin doğal evrimi, yapay üreme, antibiyotik direnci, modern ilaç ve aşıların geliştirilmesine ilişkin ayrıntılı bir açıklamanın, Müslüman öğrencilerin evrimi kabul etmesine yardımcı olduğunu söylüyor, yine de insanın evrimini kabul etmede bazı çekinceler var; Burada Dajani, Müslümanların kibire karşı uyarıldığını ve insanların yaratılışın geri kalanının bir parçası olduğunu anlamaları gerektiğini söylüyor.[87] Dajani, bir bilim adamı olarak Charles Darwin'in, Dünya'daki yaşamın ortaya çıkışı ve çeşitlenmesi konusunda insan anlayışına katkıda bulunduğunu ve evrimin, çeşitliliği ve türlerin gelişimini açıklamak için doğru mekanizma olduğunu söylüyor.[87] Dajani, tartışmalı evrim konusunun tartışılmasının Müslüman öğrencilerin statükoyu körü körüne kabul etmekten kaçınmasına ve hatta hayatlarının diğer yönlerini bile sorgulamasına yardımcı olduğunu söylüyor.[87]

Referanslar

(1) Chang, Kenneth (2009-11-02). "Creationism, Without a Young Earth, Emerges in the Islamic World". The New York Times. ISSN 0362-4331. Retrieved 2017-04-24.
(2) ^ "Bülent Şahin Erdeğer | Evrim, İslam ile çelişir mi?". Independent Türkçe (in Turkish). 2020-06-12. Retrieved 2021-05-06.
(3) ^ "Evolution In Quran". Evolution In Quran. Retrieved 2021-05-06.
(4) ^ Jump up to:a b "The World's Muslims: Religion, Politics and Society" (PDF). Pew Research Center. April 30, 2013.
(5) ^ Jump up to:a b c al-Azami, Usaama (2013-02-14). "Muslims and Evolution in the 21st Century: A Galileo Moment?". Huffington Post Religion Blog. Retrieved 19 February 2013.
(6) ^ Jump up to:a b Al-Ali, Muneer (2013). A scientific Tafsir of Qur'anic verses: interplay of faith and science (2nd Ed.). North Charleston, S.C.: CreateSpace Independent Publishing Platform. ISBN 978-1480169968[self-published source?]
(7) ^ Dodge, Christine Huda (2003). The Everything Understanding Islam Book: A Complete and Easy to Read Guide to Muslim Beliefs, Practices, Traditions, and Culture. Simon and Schuster. p. 221. ISBN 9781605505459.
(8) ^ Quran 21:30
(9) ^ Q21:30, 50+ translations, islamawakened.com
(10) ^ Q37:6, 50+ translations, islamawakened.com
(11) ^ Q13:2, 50+ translations, islamawakened.com
(12) ^ Q41:11, 50+ translations, islamawakened.com
(13) ^ Q57:4, 50+ translations, islamawakened.com
(14) ^ Ashraf, Faheem. "Islamic Concept of Creation of Universe Big Bang and Science-Religion Interaction". Retrieved 3 March 2017.
(15) ^ Guessoum, Nidhal (Oct 30, 2010). Islam's Quantum Question: Reconciling Muslim Tradition and Modern Science (PDF). I.B.Tauris. p. 351. ISBN 9780857730756. Retrieved 3 March 2017.
(16) ^ Suleiman, Omar (31 March 2015). "The Beginning and the End with Omar Suleiman: 6 Days, 7 Heavens, 7 Earths? (Ep. 15)". Bayyinah Institute. Retrieved 23 April 2017.
(17) ^ Q51:47, 50+ translations, islamawakened.com
(18) ^ Q22:47, 50+ translations, islamawakened.com
(19) ^ "Islam creation story". nau.edu. Archived from the original on 6 December 2019. Retrieved 12 January 2020.
(20) ^ "Qaf 50:38".
(21) ^ Ashraf, Faheem. "Islamic Concept of Creation of Universe Big Bang and Science-Religion Interaction". Retrieved 3 March 2017.
(22) ^ Suleiman, Omar (31 March 2015). "The Beginning and the End with Omar Suleiman: 6 Days, 7 Heavens, 7 Earths? (Ep. 15)". Bayyinah Institute. Retrieved 23 April 2017.
(23) ^ Q50:38, 50+ translations, islamawakened.com
(24) ^ Quran 6:98
(25) ^ Quran 23:12
(26) ^ Quran 15:26
(27) ^ Quran 37:11
(28) ^ Asad, Muhammad (1984). The Message of the Qu'rán (PDF). Gibraltar, Spain: Dar al-Andalus Limited. p. 677. ISBN 978-1904510000.
(29) ^ Tubanur Yesilhark Ozkan A Muslim Response to Evil: Said Nursi on the TheodicyRoutledge ISBN 978-1-317-18754-7 page 141
(30) ^ "Life on Earth Before Adam - Islam Question & Answer".
(31) ^ Quran 25:54
(32) ^ Quran 15:28
(33) ^ Quran 6:2
(34) ^ Quran 15:29
(35) ^ Wheeler, Brannon M. (18 June 2002). Prophets in the Quran: An Introduction to the Quran and Muslim Exegesis. A&C Black. p. 15. ISBN 9780826449573.
(36) ^ Q3:7, 50+ translations, islamawakened.com
(37) ^ Lim, Eunice (13 September 2014). "Muslim scholar explains relationship between evolution and the Quran". The Daily Pennsylvanian. Retrieved 23 April 2017.
(38) ^ Taslaman, Caner (2017). Bir Müslüman Evrimci Olabilir Mi?. Destek Yayınları. ISBN 9786053112082.
(39) ^ Taslaman, Caner (2016). Evrim Teorisi Felsefe ve Tanrı. Istanbul Yayınevi. ISBN 9789758727049.
(40) ^ Ghlian, Mohamed (6 April 2014). "On Muslims & Evolution". On Matters Islamic, Political, Scientific, & Philosophical. Archived from the original on 10 August 2017. Retrieved 23 April 2017.
(41) ^ "'Darwin, evrimi Müslümanlar'dan çaldı'". T24 (in Turkish). Retrieved 2021-05-06.
(42) ^ Jump up to:a b "The Evolution Series Episode 1". الدكتور عدنان إبراهيم Dr Adnan Ibrahim (in Arabic). 2015-12-23. Retrieved 2021-05-06.
(43) ^ Jump up to:a b "Quran and the Theory of Evolution". Archived from the original on 2011-08-31. Retrieved 2011-03-22.
(44) ^ Yüksel, Edip. "Evrim Teorisi". 19.org (in Turkish). Retrieved 2021-05-06.
(45) ^ Jump up to:a b Are evolution and religion compatible? Archived 2013-04-17 at the Wayback Machine, aljazeera.com, accessed April 12, 2013
(46) ^ Jump up to:a b Edip Yuksel, Blind Watch-Watchers or Smell the Cheese Archived 2013-03-25 at the Wayback Machine, 19.org, accessed February 17, 2013
(47) ^ "Darwin'den 1000 yıl önce evrim fikrini ortaya atan Müslüman: Basralı El Cahiz". BBC News Türkçe (in Turkish). Retrieved 2021-05-06.
(48) ^ Q6:133, 50+ translations, islamawakened.com
(49) ^ "Evrim Teorisini Kabul Etmek Şirktir, Din Adına Bunu Savunanlar Müşriktir!". Ahmet Mahmut Ünlü (in Turkish). Retrieved 2021-05-06.
(50) ^ Zirkle, Conway (1941). "Natural Selection before the "Origin of Species"". Proceedings of the American Philosophical Society. 84 (1): 84–85. JSTOR 984852.
(51) ^ Muhammad Hamidullah and Afzal Iqbal (1993), The Emergence of Islam: Lectures on the Development of Islamic World-view, Intellectual Tradition and Polity, p. 143-144. Islamic Research Institute, Islamabad.
(52) Bakar, Ibrahim Abu (1989). "Some Aspects of Ibn Miskawayh's Thought" (PDF). Islamiyyat: The International Journal of Islamic Studies. 10: 116. ISSN 0126-5636.
(53) ^ Rosenthal, Franz. Ibn Khaldun: The Muqaddimah. Princeton University Press. ISBN 978-0691017549.
(54) ^ Draper, John William (1874). History of the Conflict Between Religion and Science (PDF). p. 126.
(55) ^ "al-Afghani, Jamal al-Din (1838-97)".
(56) ^ Charles Darwin and Evolution Archived August 29, 2013, at the Wayback Machine
(57) ^ Adra, Jawad. "Political inheritance-Absent entirely within the Shia'a community, dwindling within the Maronite and Sunni communities and omnipresent within the Druze". Monthly Magazine. Retrieved 20 July 2020.
(58) ^ Iqbāl, Muẓaffar (2007). Science and Islam. Greenwood Publishing Group. p. 157. ISBN 978-0-313-33576-1.
(59) ^ Majid, Abdul. "The Muslim responses to evolution." Science-Religion Dialogue (2002).
(60) ^ Varisco, Daniel. "Darwin and Dunya: Muslim Responses to Darwinian Evolution." Journal of International & Global Studies 9.2 (2018).
(61) ^ Kaya, Veysel (April 2012). "Can the Quran Support Darwin? An Evolutionist Approach by Two Turkish Scholars after the Foundation of the Turkish Republic". The Muslim World. 102 (2): 357. doi:10.1111/j.1478-1913.2011.01362.x.
(62) ^ Jump up to:a b Burton, Elise K. (May–June 2010). "Teaching Evolution in Muslim States:Iran and Saudi Arabia Compared" (PDF). Reports of the National Center for Science Education. 30 (3): 25–29. ISSN 2158-818X. Archived from the original (PDF)on 2018-02-19. Retrieved 2014-01-13.
(63) ^ "Turkish academics tell ministry that evolution theory excluded from curriculum 'only in Saudi Arabia'". Hürriyet Daily News. 1 March 2017. Retrieved 24 April2017.
(64) ^ IAP Member Academies (June 21, 2006). "IAP Statement on the Teaching of Evolution". IAP. Trieste, Italy: The World Academy of Sciences. Retrieved 2014-06-20.
(65) ^ Vlaardingerbroek, Barend; Hachem-el-Masri, Yasmine (23 October 2006). The Status of Evolutionary Theory in Undergraduate Biology. International Journal of Educational Reform. 15. Rowman & Littlefield. pp. 161–162. ISBN 9781475816457.
(66) ^ Jump up to:a b Papineau, David (2004-01-07). "Creationism: Science and Faith in Schools". Guardian. Retrieved 2008-07-18.
(67) ^ Erzurumi, İ. H. (1257). Marifetname
(68) ^ David Yonke, Adrian doctor to lecture on evolution, The Blade, accessed March 7, 2013.
(69) ^ "The Origin of Life: An Islamic perspective". Islam for Today. Archived from the original on 17 July 2012. Retrieved 2007-03-14.
(70) ^ Morris, John D. (2003-08-01). Is the Big Bang Biblical?. New Leaf Publishing Group. p. 92. ISBN 9781614581840.
(71) ^ Jump up to:a b Campbell, Duncan (2006-02-21). "Academics fight rise of creationism at universities". Guardian. Retrieved 2008-07-19.
(72) ^ Sayin, Ümit; Kence, Aykut (1999). "Islamic Scientific Creationism: A New Challenge in Turkey". National Center for Science Education. Retrieved 2009-11-12.
(73) ^ Koning, Danielle (2006). "Anti-evolutionism amongst Muslim students" (PDF). ISIM Review. 18: 48. Archived from the original (PDF) on 19 March 2009. Retrieved 2007-03-14.
(74) ^ "Seeing the light -- of science". salon.com. Archived from the original on 2009-01-14. Retrieved 2009-01-06.
(75) ^ Jump up to:a b Hameed, Salman (11 January 2013). "Muslim thought on evolution takes a step forward". The Guardian. Retrieved 25 January 2013.
(76) ^ Jump up to:a b c Hameed S (2008). "Bracing for Islamic creationism". Science. 322 (5908): 1637–8. doi:10.1126/science.1163672. PMID 19074331. S2CID 206515329.
(77) ^ Darwinism's Contradiction with Religion[permanent dead link], Why Darwinism is Incompatible With the Qur'an[permanent dead link], Harun Yahya
(78) ^ Bilgili, Alper (2015). "The British Journal for the History of Science V48:4". The British Journal for the History of Science. 48 (4): 565–582. doi:10.1017/S0007087415000618. PMID 26337528.
(79) ^ Galadari, Abdulla (2017). "Creatio Ex Nihilo and the Literal Qur'ān". Intellectual Discourse. 25 (2): 381–482.
(80) ^ Youssef Chouhoud (2016). "Modern Pathways to Doubt in Islam". Yaqeen Institute for Islamic Research. Retrieved October 26, 2016. What these varied responses point to is a lack of consensus around not just the best way to tackle this issue, but whether the leaders charged with addressing it are qualified to do so.
(81) ^ Salaheddin, Sinan; Salama, Vivian (September 15, 2014), ISIS Bans Teaching Evolution In Schools, Talking Points Memo, retrieved 2015-02-23
(82) ^ Dajani, Rana (April 22, 2015). "Why I teach evolution to Muslim students"(PDF). Nature. 520 (7548): 409. Bibcode:2015Natur.520..409D. doi:10.1038/520409a. PMID 25903591. S2CID 4447536. Retrieved October 27, 2016.
(83) ^ Kazeem Shaheen (23 June 2017). "Turkey schools to stop teaching evolution, official says". The Guardian. Retrieved 25 June 2017.
(84) ^ Asghar, Anila; Hameed, Salman; Farahani, Najme Kishani (2014-01-01). "Evolution in Biology Textbooks: A Comparative Analysis of 5 Muslim Countries". Religion & Education. 41 (1): 1–15. doi:10.1080/15507394.2014.855081. ISSN 1550-7394. S2CID 144369606.
(85) ^ Jesus and the Indian Messiah – 13. Every Wind of Doctrine Archived 2010-05-09 at the Wayback Machine
(86) ^ Aini, Rahmi Qurota; Rachmatullah, Arif; Harliadi, Muhammad Dika; Ha, Minsu (2020-06-05). "Indonesian Pre-service Biology Teachers' and Biology Education Professors' Views on Evolution". Science & Education. 29 (3): 713–741. doi:10.1007/s11191-020-00127-5. ISSN 1573-1901. S2CID 219925614.
(87) ^ Jump up to:a b c d e f g Dajani, Rana (2015-04-23). "Why I teach evolution to Muslim students". Nature News. 520 (7548): 409. doi:10.1038/520409a.