Aziz Pavlus İsa'nin dirilişinden sonra Şam vizyonu ile iman etmiştir daha sonra Mesih müjdesi yaymak için elçi olarak seçilmiştir yeni ahitte 13 mektupun pavlusun yazdığı iddiasi vardır ve Pavlus, birçok araştırmacıya göre geleneksel Hristiyanlığın kurucusudur. Çünkü İsa’nın tarih sahnesinden çekilmesi sonrasında, “İsa Mesih’in hizmetkârı” (δοῦλος Χριστοῦ Ἰησοῦ) ve “ulusların havarisi” (ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν) olduğu iddialarıyla ortaya çıkmış; Mesih’in ölümü ve dirilişi rivayetlerine soteriyolojik anlamlar yüklemiştir. Aziz pavlus 3 farklı Bölgeye misyonerlik ziyareti yapıp Hristiyan cemaatler oluşturuyor geleneğe göre, Daha sonra 3.misyoner ziyaretinden sonra Kudüs'e en son dönüşünde yahudiler tarafından linç edilmek üzere iken roma taburu tarafından kurtariliyor(bir nevi tutuklaniyor) lukanin Elçilerin işleri kitabinda iddia ettiği kadarıyla, Sonra romaya nakil ediliyor Burdan sonrası yeni ahitde geçmesede geleneğe göre 64-68 yılları arasında imparator Nero döneminde romada şehit edildiği söyleniyor Geleneğe göre. Bu gerçekten de böyle mi? Pavlusun şehit edildi İddiasının biraz arkasına göz atalım.Kilisenin rivayetleri böyle ama Gerçektende Şehit edildi mi? Elcilerin işlerinden ulaştığımız sonuç Aslında şu pavlus aslında tutuklanmış gelmiyor çoğu bağımsız tarihçiye (Örnek:Zafer Duygu) romalilarin pavlusu daha doğrusu isa cemiyetini Kudüs'de yahudilerden kurtarırken güçlü kalabalık askerlerle nakil etmelerini, İtalya Malta adasinda romali komutanın tavrında olduğu gibi koruduklarini düşünüyorum (çoğu tarihcide ve luka Elçilerin işleri kitabinda bahsettiği gibi) her ne kadar elcilerin işleri kitabinda tutuklandığı algısı oluşturmak istensede ya da kurgulanarak(belirli ölçüde) bize nakil edilsede. Tarihçilerin gördüğü şey romalilarin pavlusu tutukladılari değil kurtardıklari (yahudilerden) sakindiklari korudukları ki merak edenler Elçilerin işleri kitabından pavlusun tutuklanisini okuyabilirler hemde Doç.Dr.Sn Zafer Duygunun İsa pavlus İnciller kitabına bakabilirler detaylı bir anlatım vardır, ve baktığımızda tutuklandığı iddia edilen pavlusun saraylarda valilere krallarla sohbet ettiğinim görüyorsunuz, Peki o halde romalilar pavlusu korurlarken (Roma Vatandaşı) pavlusu korurlerken ne olmuştur da birden bire öldürmeye karar vermişlerdir bunun mantıklı bir cevabı varmi ? Yada bir kanıtı varmi? Şimdi bu kanıtı arayacağımiz tek mecrada Elçilerin işleri kitabıdır yani bugün yeni ahitte bir çok araştırmacıya göre pavlus şahsiyetinin ve pavlus teolojisinin propagandası yapmak için kaleme alınmış elçilerin işleri kitabinda çok çok ilginç bir biçimde pavlusun şehit edildiği yer almıyor.Gene çok çok ilginç bir şekilde Elçilerin işlerin son metinlerinde pavlusun romaya nakledilişini görüyoruz yani roma şehrine geliyor ve lukanin anlatımına göre orada bir ev kiraliyor pavlus bu anlatım Elçilerin işlerindeki luka anlatımı,ve 2 yıl boyunca hiçbir kısıtlama olmadan istediği kişiyle görüsebiliyor ve orada birden bire hikaye sonra eriyor. Eğer pavlus şehit olmuş olsa idi en azından Mesih davası adına şehit olmuş olsa idi luka bunu Elçilerin işleri kitabinda propagandasını yapardi. Eğer böyle olsa idi luka bunu en tahsilatli bir şekilde pavlusun şehadetini anlatması gerekirdi bunu neden söylüyoruz, çünkü luka Elçilerin işleri kitabını MS.60 yıllardan 20-25 yıl sonra yazmıştır çok ilginç bir biçimde böyle olduğu halde Elçilerin işleri kitabinda pavlusun şehit edildigine dahil hiç bir bilgi geçmiyor.Bu çok ciddi bir sorudur ve yaklaşık 1900 yıldır cevaplanamamistir. Neden luka pavlusun şehit edilişinini Elçilerin islerinde anlatmıyor gerçekten şehit edilmişsede? Öte taraftan yeni ahitin farklı pasajlarindan biliyoruz ki lukanin pavlus ile birlikte olduğunu onunla beraber ziyaret ettiğini yada bazi ziyaretlere iştirak ettiğini romada onunla olduğunu biliyoruz pavlus şehit edildiyse onunla aynı suçu işleyen "luka neden şehit edilmedi?" Niçin serbest bırakıldı ki 20-25 yıl sonra Elçilerin işlerini yazma fırsatı bulabilecek bir insan aynı şekilde suan incilin yeni ahitin 3 kitabını yapabilsin. Bunlar bizim cevabını bilmediğimiz işleri yokuşa süren ve Muğlaklastiran diğer taraftan hem alternatif metinlerden hemde yeni ahitte bazı metinlerden hareket ettiğimizde pavlusun şehit ediliş anlatisinin daha muğlak bir hale geldiğini görüyoruz, şimdi kaynaklara baktığımız zaman pavlusun şehit edilisinin rivayetlerinin ilk defa 2yy başlarında kaynaklarda geçtiğini görüyoruz mesela romali klemens adını taşıyan I.Clemense atfedilen biseogrofik bir metinde pavlusun şehit edildiğini ilk defa biz görüyoruz ondan sonra bir çok Hristiyan yazarın farklı farklı bicimlerle tekrarkadigini görüyoruz. Fakat bu metinler içinde pavlusun nasıl öldürdüğü ile alakalı birbirlerini tutmayan çelişkiler var ve bu konuda tutarlı anlatım yok öte taraftan pavlusun yeni ahit metinlerde ispanya ziyareti yapma gibi malumat biz mektuplarından biliyoruz.Öte taraftan pavlus bir ispanya yani batı ziyareti yapmak istiyor ve çok enteresan bir şekilde romali klemense atfedilen metindede batıya yapılan bir ziyaretten bahsediyor o dönemin batısı ya ispanya iber adasidir yada britanyadir hakikaten biz başı ispayadaki kiliselerin pavlus tarafından kurulduğu iddiasini görüyoruz yani bu olgular bizim kafamızda bisey canlandırıyor pavlus romada 2 yıl geçirdikten sonra o bahsettiği batı ziyaretini yapti ve orada kiliseler ve cemaatler açtı iddiaları suanda pavlusun 64-68 yılları arasında şehit edildi iddiasini net bir biçimde yıkacak bir bicimdedir ve bununla alakalı doneler var, yine farklı kaynaklara baktığımızda 1 yy yahudi tarihçisi Josephus flaviusa baktigimiz zaman 66 -70 yılları arasında yahudiler ile romalilar arasında yapılan büyük savaşları anlatır iken 1.yahudi savaşlarını anlatirken savlus adlı birinden bahseder. Şimdi savlus güya pavlusun isaya iman etmeden önceki ismidir o savlus roma ordusu ile Filistin sahasına gelir ve şehirdeki yahudiler ve şehri kuşatmış romalilarin arasında baris elçiliği yapar bi savlus var ama bizim bahsettiğimiz savlusmu bunu da bilmiyoruz. Zafer Duygu isa pavlus inciller kitabinda zaten savlus ile alakali bazı farklı anlatılarak olduğunu söylüyor fakat hala pavlusdur diyemiyoruz çok benzerlikler var ama bu savlusun bizim bahsettiğimiz pavlus olma ihtimali de güçlü bir olasılıklar tabi ki metinlerin azlığından ve kitligindan dolayı kesin olarak varmamak mümkün değil ancak Sormuş olduğumuz sorunun önemi bizim mesela karşılaştığımız sorulardan biri buydu madem işte siz
Hristiyanligin ortaya çıkışında çok önem atıf ediyorsunuz diyip Zafer Duygu hocamin kitaplarını okuyanlara o zaman neden pavlus şehit edildi gibi karşıt tez üretiyorlar .Onlara cevap mahiyetinde biz pavlusun şehit edildiğini bilmiyoruz, ve pavlusun şehit edildiğini dair kesin net bir delil de yok hatta tam tersine pavlusun romalilar tarafından şehit edilmesine gerekçe yok , Brand Showun geçmişte paylaştığı makalede şöyle söylüyor böyle bir şehadet olmuş ise bile varsa bile bu Mesih davası adına olmamıştır böyle birşey varsa bile Mesih davası uğruna şehit oldu diyemeyiz dolayısıyla Arkadaşlar burda kanaatim Gerçeği Allah biliyor mevcut verilerden ulaştığımız yargilar ne kadar doğru tartışılır ama pavlusun şehit olma hikayesinin mit olma ihtimali çok yüksektir.
Kaynakça:
Adams 2008 A. Adams, “Paul the Roman Citizen: Roman Cizitenship in the Ancient World and Its Importance For Understanding Acts 22: 22-29”. Ed. S. E. Porter, Paul: Jew, Greek and Roman. Leiden (2008) 309-326.
Aslan 2014 R. Aslan, Zelot: Nasıralı İsa’nın Hayatı ve Dönemi. Çev. N. Tümay. İstanbul 2014.
Aydın 2001 M. Aydın, “Tarihsel İsa Araştırmaları ve Onların Bulguları Üzerine Bazı Mülahazalar”. İslam Araştırmaları Dergisi 5 (2001) 1-41.
Aydın 2014 M. Aydın, Hz. İsa’ya Ne Oldu?. İstanbul 2014.
Aydın 2015 M. Aydın, Tarihsel İsa: İmanın Mesih’inden Tarihin İsa’sına. Ankara 2015.
Aydın 2017 F. Aydın, Pavlus Hıristiyanlığına Giriş. Ankara 2017.
Batuk 2006 C. Batuk, Pavlus’u Düşünmek: Pavlus’un Teolojik Dünyası. Ankara 2006.
Bauckham 2005 R. Bauckham, “James, Peter and the Gentiles”. Eds. B. Chilton – C. Evans, The Missions of James, Peter and Paul: Tensions in Early Christianity. Leiden-Boston (2005) 91-142
Baur 1876 F. C. Baur, Paul the Apostle of Jesus Christ, His Life and Work, His Epistles and His Doctrine: A Contribution to a Critical History of Primitive Christianity. Trans. E. Zeller. Edinburgh 1876.
Brandon 1967 S. G. F. Brandon, Jesus and the Zealots. Manchester 1967.
Brown 1965 R. E. Brown, “Does the New Testament Call Jesus God?”. Theological Studies 26/4 (1965) 545-573.
Bruce 1963/65 F. F. Bruce, “Herod Antipas, Tetrarch of Galilee and Peraea”. The Annual of Leeds University Oriental Society 5 (1963/65) 6-23.
Bultmann 2007 R. Bultmann, Theology of the New Testament. Ed. R. Morgan. Trans. K. Grobel. New York 2007.
Cadbury 1979 H. J. Cadbury, “The Roman Law and the Trial of St. Paul”. Eds. F. J. F. Jackson – K. Lake, The Beginning of Christianity 5. Michigan 1979.
Carter 2003 W. Carter, Pontius Pilate: Portraits of a Roman Governor. Minnesota 2003.
Clement Clement, “Epistle to the Corinthians”, A(nte) N(icene) F(athers), Vol. 1 and Kirsopp Lake, The Apostolic Fathers with an English TranslationGündüz 2004 Ş. Gündüz, Pavlus: Hıristiyanlığın Mimarı. Ankara 2004.
Gündüz 2017 Ş. Gündüz, Hıristiyanlık. İstanbul 2017.
Iosephus F. Iosephus, (Josephus) Antiquities of the Jews. Trans. W. Whiston. Interpret. P. L. Maier. Michigan 1999.
https://youtu.be/a9ViPTECoOI
