Bilinç Delili - Richard Swinburne

 

           Swinburne, evrim sürecinin aşamaları ve mekanizmasının tam olarak ne olduğu konusunda birçok belirsizlikler varsa da, genel olarak bir evrim olgusunun aşikar olduğu görüşündedir. Bununla birlikte ona göre, Darwin'in evrim teorisi hayvanlar ve insanların sadece fiziksel karakteristikleriyle ilgilidir. Oysa, insanlar, sadece bedenlerinden ibaret olmayan, bedenlerinden daha fazlasına sahip olan bilinçli varlıklardır. İnsanların düşünceleri ve duyguları, inançları ve arzuları vardır; ve onlar seçimlerde bulunurlar. İnsanlar doğal dünyaya hayran olabilen, Tanrı'ya ibadet eden, iyi ve kötü davranışlarla ilgili ahlâkî bilgiye sahip olan varlıklardır. Onlar aynı zamanda, neyi seçecekleri ve nasıl davranacakları, dünyadaki ön durumlar tarafından tam olarak belirlenmiş olmayan özgür irade sahibi varlıklardır.

Bu özellikler ve olaylar, herkes tarafından gözlemlenebilir olan fiziksel olaylardan tamamen farklı olaylardır. Evrim süreci, atomlar ve moleküllerin, evrenin tarihinde tamamen yeni bir şey olan bilinçli tecrübe hayatına sahip yaratıklar meydana getirecek şekilde yeniden düzenlenmesine neden olmuştur. Ancak atomların düşünceleri ve hisleri yoktur. Fizikçilerin söylediğine göre, fiziksel objeler duyularımız üzerinden beyinlerimizde elektiriksel devreler oluşturan etkilerde bulunurlar, ve bu beyin olayları da ağrı, renk, ses ve koku duyumlarına, düşüncelere, arzulara ve inançlara sahip olmamıza neden olur. Bu gibi zihinsel olaylara şüphesiz büyük ölçüde beyin olayları neden olur. Beyin olaylarına da zihinsel olaylar neden olur. Bu karşılıklı etkileşime rağmen, zihinsel olaylar beyin olaylarından ayrıdır; duygulanımlar, elektrokimyasal karışıklıklardan tamamen farklıdır. Beyin olayları beyinde olmaktadır; fakat normal olarak zihinsel olayların tamamen belli bir yerinin olduğunu düşünmeyiz. Gerçekten, Swinburne'e göre, zihinsel olaylar beyin olayları gibi olaylardan öylesine farklıdırlar ki, bilimin her ne zaman olursa olsun normal bilimsel açıklama yöntemleriyle beyin olaylarının zihinsel olaylara nasıl neden olduklarını, örneğin niçin bu beyin olayı kırmızı bir duygulanıma neden olurken şunun maviye neden olduğunu, tam olarak açıklayabilmesi son derece zordur.

Swinburne'ün zihinsel olayların doğal açıklamasını sağlamaya aday görüp dikkate aldığı temel kuram, evrim kuramıdır.

Fakat ona göre bu kuram, zihinsel olayları açıklamaya yetmez. Evrim niçin sadece duygusuz robotlar çıkarmamıştır? "Darwinizm, yalnızca neden bazı canlıların hayatta kalma mücadelesinde elendiklerini açıklayabilir, neden bilinçli canlıların var olduklarını değil." Ona göre, insanlar gibi komplike varlıkların sonuçta özel bir bilinç hayatına ulaşan fiziksel organizasyonlarının ve davranışsal tepkilerinin gittikçe artan karmaşıklığının bilimsel açıklaması yoktur. O halde bilinç sahibi varlıkları var olmaları, normal fiziksel süreçlerle açıklanamaz.

Bu sebeplerden dolayı, zihinsel olaylar ve özellikleri, fiziksel olay ve özelliklere indirgeme çabası içindeki hiçbir materyalist program ve yorum başarılı gözükmemektedir. Bu durumda, Swinburne'e göre, bilinçli varlıkların, özelliklerin veya durumların bir çeşit düalizmi kaçınılmazdır. Buna göre, zihinsel olaylar beyin olaylarından ayrı olaylardır; fakat aralarında karşılıklı ilişki vardır. Bu da bilimsel açıklama yöntemiyle açıklanamamaktadır. Zihinsel olaylar ve niyetlerin beyin olaylarıyla olan bağlantıları bilimin açıklayamayacağı kadar garip olaylardır. Düalizm, materyalizme göre daha iyi bir açıklama sağlamaktadır. Buna rağmen o da, tam bir açıklama sağlayacak tatminkar bir durma noktası değildir.

Bu bilinç delilinde de Swinburne, öteki delillerdeki yöntemine uyar. Buna göre, bilimin açıklayamadığı bu korelasyonlar, yine de bir açıklama gerektirir, ve başka türden bir açıklama da vardır. " Tanrı; hayvanlar ve insanlar, fiziksel dünya hakkında bilgi edinebilsinler, onu güzelleştiren renkler ve kokularla bezenmiş olarak görebilsinler ve onu kontrol etmeyi öğrensinler diye belli türden beyin olaylarının belli türden zihin olaylarına neden olmasını sağlamaktadır." Öyle ki, eğer evrimin neden olduğu bedenli yaratıklar bilinçli olmasaydı, evrim sürecinin değerinin çoğu kaybolurdu. Farklı görüşler, sesler ve kokuların neden olduğu beyin olguları, insanların güzel bir fiziksel dünyanın bilgisine ve böylece de onun üzerindeki bir güce sahip olabilmeleri için farklı karakteristik duygulanımlara ve inançlara neden olurlar.

Üstelik böyle varlıklar, eğer Tanrı varsa bekleyebileceğimiz türden varlıklardır. Tanrı'nın, böyle varlıklar yaratmak için nedenleri vardır. Tanrı'ya ibadet edebilen, doğal düzene hayran olabilen, ve ahlaki bilgilere sahip olan yaratıkların olması iyidir. Aynı şekilde, etraflarındaki dünyada sadece değişiklik yapmakla kalmayan, bu değişiklik ve gelişmeleri cebr altında değil, özgür bir irade ile yapabilen varlıkların olması gerçekten iyi bir şeydir. Böyle varlıkların kuvvet, bilgi ve özgür iradeye ihtiyaçları vardır. Bu da onlara, gerektiği ölçüde olan, sınırlı miktarda verilmiştir. O halde, insanların sahip oldukları bilinç, bilimsel açıklama yöntemi ile açıklanamıyorsa, böyle varlıklar meydana getirmek için Tanrı'nın da sebepleri varsa, ozaman böyle varlıklar ve onlardaki bilinç olayını Tanrı'nın meydana getirme ihtimali vardır. Bu durumda o, Tanrı'nın varlığının birikimsel delillerinin artmasına katkıda bulunan bir delildir.

Tanrı inancının akliliği, Cafer Sadık Yaran s, 135.136.137.